آيه تبديل

از دانشنامه‌ی اسلامی

آیه 101 سوره نحل/ 16 به تبدیل و جایگزینى آیه اى به جاى آیه دیگر اشاره دارد؛ از همین رو، برخى آن را «آیه تبدیل» و بعضى «آیه تبدّل» گفته اند.

«و إِذا بَدّلنا ءَايةً مَكانَ ءَايةٍ واللّهُ أَعلَمُ بِما ينزّلُ قَالوا إِنّما أنتَ مُفترٍ بَل أَكثرُهُم لَايعلَمون»

چون آیه ای را جانشین آیه دیگر کنیم ، خدا بهتر می داند که چه چیز نازل کند گفتند که تو دروغ می بافی ، نه ، بیشترینشان نادانند

[16–101] (مشاهده آیه در سوره)


در شأن نزول این آیه آورده اند كه هرگاه آیه اى نسخ مى شد، كافران مى گفتند: محمد، اصحاب خویش را به تمسخر گرفته، امروز به چیزى فرمان مى دهد و فردا از آن نهى مى كند و چیز آسان ترى را مى خواهد.

قرآن در این آیه مى گوید: آن ها نمى فهمیدند كه مقصود از نسخ، مصلحت است نه راحتى یا مشقّت و این نیز در اختیار خدا است كه آیه اى را با آیه اى دیگر نسخ كند و مردم را نرسد كه به وسیله قیاس، اجماع و امثال آن، آیه اى از قرآن را نسخ كنند.

پانویس

  1. الناسخ والمنسوخ فى القرآن، النحّاس، ص 16؛ الرأى الصواب فى منسوخ الكتاب، ص 26؛ كتاب النكاح، شیخ انصارى، ص 144.
  2. الكشّاف، ج 2، ص 634؛ روض الجنان، ج 12، ص 97.
  3. الكشّاف، ج 2، ص 634.

منابع

  • علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد1، ص376.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن